Yemek borusu neden yanar

Ramazan ayı, özellikle yazın, bünyemizden üst seviyede azami randıman ister. Gün boyunca vücuda su girmediği için

metabolizma yavaşlar. Verimlilik ve konsantrasyon gücü düşer. Yemek konusunda durum sağlıklı insanlarda farklıdır. Bünye gün boyunca orucu genelde iyi kaldırır. Ancak iftarda çok hızlı ve fazla yemek yenilmesi bünyeyi yorar. Ayrıca gecelerin kısa olması ve dolu mideyle rahat uyku uyuyamamak da mideye ek stres yaratır. Tüm bunlar tıpta gastro özofageal reflü hastalığı diye tanımlanan, mide yanması adı altında daha iyi bilinen, hastalığın ana nedenlerini oluşturmaktadır. Mide yanması ramazanda en çok rastlanan sağlık sorunlarının başında geliyor.

Mide yanmasına, mide ve yemek borusu arasındaki sıkan kasın tam anlamıyla çalışmaması neden olur. Mideden ekşi yemek artıkları, terse doğru yemek borusuna sızar ve oradaki hassas mukoza dokusunu tahriş eder. Hatta mide öz suyunun ağza kadar çıktığı da olabilir. Buna ekşi geğirme denir.

Mide yanması genelde yemekten iki saat kadar sonra, eğildiğimiz veya uzandığımız zaman ortaya çıkar.



HUZURSUZ EDİYOR

Reflü hastalığı sık görülen rahatsızlıktır. Her iki kişiden biri, genel anlamda tehlikesiz ama çok rahatsız edici olan mide yanmasını yaşamıştır. Ramazan ayında, özellikle bir dahaki oruç günü için rahat bir uykuya, dinlenmeye ihtiyacı olan bünye için, mide yanması bir huzursuzluktur.

Çok kez gece uyurken de ortaya çıkan, göğüs kemiğinin arkasında hissedilen boğuk ağrı veya baskı mide yanmasının tipik belirtisidir. Ağrının şiddeti ve boyutu alınan besin türü ve oranıyla bağlantılıdır. Belirtiler bazı kalp hastalığı semptomlarına benzediği için, şikayetlerin düzenli görülmesi, beslenme ve stresle alakalı olmadığı durumlarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Yutkunma rahatsızlığı, sabahları görülen ses kısıklığı ve sıkça yaşanan geğirme reflü hastalığının diğer belirtileridir. Ayrıca reflü kronik öksürme, bronşit, zatürre, astım, ve ender durumlarda kronik boğaz, diş eti ve orta kulak iltihaplanmasına da neden olabilir.

Yanma hissine neden olan şey, besinlerin hazmını sağlayıcı ve üzerindeki mikropları zararsız kılma görevi gören mide asididir. Asidin mide dokusuna zarar vermemesi için mide duvarı koruyucu bir tabakayla kaplıdır. Mideden yemek borusuna ve onikiparmak bağırsağına açılan çıkışlar büzgen (sfinkter) kaslarla sızıntıya karşı kapatılmıştır. Büzgen kaslar yemeğin, yemek borusundan mideye ve mideden ince bağırsağa akmasını sağlar. Tersine sızıntıyı önler. Bu tersine sızıntı mide yanmasının sebebidir.

NEDEN HEP GECE?

Normalde bu akıllıca tasarlanmış sistem hiç aksamadan, çok iyi bir şekilde çalışır. Ancak bazen besinler, kahve, kola gibi keyif verici maddeler, hastalıklar ve ilaçlar mide asidine bağlı şikayetlere neden olabilir. Mide asidi çoğunlukla geceleri midenin mukoza dokusunda üretilir ve orada depolanır. Gündüzleri ise ihtiyaç duyulduğu ölçüde bu depolardan midenin içine salgılanır. Ne kadar asidin mideye salgılanacağı birçok farklı nedenlere bağlıdır. Çok yemek yenildiği zaman veya streste asit salımı daha fazladır. Bu iki neden oruç tutma ve iftarda görülür. Besinler mide asidini bir süre bağladığı için asit agresifliği hemen göstermez. Şikayetler çok kez yemekten iki saat sonra ve geceleri ortaya çıkar.

Mide yanması kendi başına bir hastalık değil, farklı hastalıklara işaret eden bir belirtidir. Arada bir mide yanması tehlike teşkil etmez. Besin seçiminde itinalı davranarak ve yaşam alışkanlıklarınızı değiştirerek pekala mide yanmasının üstesinden gelebilirsiniz. Ancak mide yanmasının haftada birkaç kez meydana gelmesi, mide asidinin, yemek borusunun hassas mukoza dokusunu yakmasına neden olabilir. Bu da yemek borusu iltihabına sebep verir. Yemek borusu iltihabının kronikleşerek sürekli tekrar ortaya çıkması, mukoza dokusu hücrelerinin bozulmasına ve yemek borusu kanserine yol açmasına neden olabilir.



NELER TETİKLİYOR?

Mide yanması meylini açıklayacak bilinen nedenler yoktur. Ama bazı gıda maddeleri mide yanmasını tetikler veya artırabilir. Örneğin kahve, alkol, nikotin, özellikle akşamları çok yemek, aşırı yağlı, baharatlı, kızartılmış veya fritözde hazırlanmış yemekler, meyve suları, soğan, turunçgiller, çikolata ve domates gibi.

Stres, yemeği yutarcasına, hızlıca yemek gibi yanlış olan beslenme alışkanlıkları da mide yanmasının diğer nedenleri olabilir. Bu nedenler ayrıca daha fazla mide asidi üretimine sebep veren veya midenin boşaltılmasını geciktiren, şişkinlik ve kabızlığı da tetikleyebilir. Aşırı kilolu olanlar ve hamile kadınlar, daha fazla vücut kütlesi mide üzerine baskı yaptığı için, daha çok mide yanmasına yakalanırlar.

Bunun dışında, yan etkileriyle yemek borusu ve mide arasındaki büzgen kasın gevşemesine, dolayısıyla mide yanmasına neden olan bir dizi ilaç da var. Bazen, hastalık nedeniyle büzgen kasın gevşek veya mide duvarının kaymış olması gibi organik nedenler de söz konusu olabilir. Bu nedenle sıkça mide yanması yaşandığında mutlaka doktora başvurulması tavsiye edilir.

ARA SIRA OLUYORSA

Yaşam alışkanlarının değiştirilmesiyle hafif ölçüdeki şikayetler çok çabuk önlenebilir. Ara sıra mide yanması zararsızdır ve kendi yöntemleriniz veya eczaneden alabileceğiniz reçetesiz bir ilaçla kontrol altına alabilirsiniz.

Mide yanmasının ilaçla tedavisinde mide asidi baz alınır. Kendi imkanlarınızla tedavi için sadece eczanelerde satılan ilaçları kullanabilir. Hafif şikayetlerde etken madde olarak antiasidan içeren, lokal etki yaparak mide asidini nötrleştiren ilaçlar uygundur.

Mide asidini azaltmak için en etkili ilaçlar proton pompa inhibitörleri (PPI) grubudur. Pantoprazol ve omeprazol etken maddeleri içeren PPI ilaçlar, asit prodüksiyonunu kaynağında, yani asidi üreten mide hücrelerinde, engeller. İlaç, midenin asit üreten pompalarını durdurarak, şikayetlerin 24 saat süreyle dindirilmesini sağlar. Fazla mide asidi üretiminin ilaç sayesinde bir süre durdurulmasıyla, bu sayede yemek borusuna geri sızacak asidin azalmasını sağlanır.



YARIN: Gündüz oruç, gece tıka basa yemek. Ramazan mide için kriz dönemidir. Mide yanmasını nasıl dindirebilirsiniz, oruç süresini nasıl rahat geçirebilirsiniz?